سوره یوسف آیه 64

خدا دوست دارد که بندگان او به گناهان خود اعتراف کنند. این اعتراف براى خدا هیچ نفعى در بر ندارد. بنده چه به گناهان خود اعتراف کند و چه نکند چیزى بر ملک و جبروت الهى افزوده یا از آن کاسته نمى‌شود

اما اینکه خدا دوست دارد، بنده به گناهش اعتراف کند، به این دلیل است که بنده به ذلت و خوارى و گناهان خود آگاهى پیدا کند و عفو خدا را بیشتر احساس نماید

هر قدر انسان بیشتر به گناهان خود توجه نماید و پستى خود را درک کند عفو خدا براى او لذت بخش تر مى‌شود و رحمت او را بیشتر درک مى‌کند

در بعضى از دعاها، با عبارات گوناگون، بیاناتى وارد شده که به اصطلاح مى‌توان گفت رحمت الهى را به جوشش در مى‌آورد

 نه اینکه انسان در خدا اثر بگذارد، بلکه انسان، خود حالى پیدا مى‌کند که استحقاق دریافت رحمت الهى را پیدا مى‌نماید

مثلاً، در یکى از این دعاها آمده است که خدایا، چگونه بنده اى را که این همه در حق او لطف کرده اى عقاب خواهى کرد؟ از همان ابتدا که او را آفریده اى و حتى پیش از تولّدش وسایل مورد نیاز او را فراهم کردى، او را با انواع نعمت هاى خود پرورش دادى و در عین حال که معصیت مى‌کرد نوید عفو و بخشش و مغفرت به او دادى و او را به توبه و استغفار دعوت نمودى تا به لطف و رحمت تو امیدوار باشد

بنابر این، باید به فکر تقویت ایمان خود باشیم و به لطف و رحمت خدا امیدوار باشیم و هرگز به اعمال ناچیز خود مغرور نشویم

سوره مبارکه حجرات آیه 13

از مسائل بسیار مهمی که دین اسلام به آن شدیدا اهتمام دارد ،نگهداری حرمت و آبروی مسلمین و پرهیز از جستجو و تفتیش عقاید آنها است . تجسس و خبر جویی از اندرون زندگی شخصی مردم جایز نیست و به هیچ کس اجازه داده نشده است که اسرار ولغزش های مردم را افشا کند . امنیت و آسایش خاطر همگانی مردم با موارد فوق فراهم می شود و ادله متعددی شامل آیات و روایات نیز بر عدم جواز چنین مسئله ای دلالت دارد که عبارتند از :

خداوند متعال می فرمایند « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ ...»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید از بسیاری گمان ها درباره دیگران بپرهیزید، به راستی که برخی از گمان ها گناه است . درباره یکدیگر جاسوسی نکنید و بعضی از شما غیبت بعضی نکنند ،آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد ؟

طبق نظر مفسرین منظور از کلمه( و لا تجسوا) تحریم کنجکاوی و دنبال کردن لغزش های اهل اسلام است چنانچه در مجمع البیان مرحوم طبرسی فرموده است که در پی جستجوی عیب های مردم نباشید .

امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید : اگر کسی لغزش ها و گناهانی راکه از مۆمنین با دو چشم خود دیده و یا با دو گوش خود شنیده باشد و برای دیگران بازگو کند او از مصادیق این آیه شریفه است که می فرماید :آنان که نقل و پخش کردن کار بد در میان مومنان را دوست دارند ،در آخرت برایشان عذابی دردناک وجود دارد .( اصول کافی ج 2 /357 ،کتاب الایمان و الکو ،باب الغیمه والتهمه ،حدیث 2)

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز می فرمایند: در باره لغزش های مۆمنین تجسس نکنید ،چون که هر کس لغزش های برادران مۆمن خود را پی جویی کند ،خداوند نیز لغزش های خود او را پی جویی خواهد کرد و او را بی آبرو و رسوا خواهد کرد هرچند که در درون خانه اش باشد .(اصول کافی ج2 /3355 ،کتاب ایمان و کفر ،باب من طلب ثمرات المومنین ج5 )

امام علی در نامه معروف خود به مالک به عنوان حاکم مصر چنین می نویسد : کم ارج ترین افراد نزد تو باید کسانی باشند که نسبت به کشف و پخش عیوب و اسرار مردم حریص تر و بی باک ترند برای اینکه نوعاً مردم دارای عیوبی هستند که حاکم برای پنهان داشتن آنها از همه سزاوارتر است . پس هرگز در صدد کشف کردن آن لغزش هایی که پنهان از تو (پنهان از حکومت ) صورت گرفته بر نیا . 

تو به عنوان حاکم مسلمین فقط مسئول پاکسازی جامعه از آلودگی های آشکار و ظاهری هستی ،درباره لغزش های پنهان مردم ، خداوند خود داوری خواهد کرد . بنابراین تا آنجا که می توانی اسرار مردم را پنهان نگه دار تا خداوند نیز اسرار تو را از مردم پنهان نگه دارد.(نهج البلاغه نامه 53 )

سوره بلد آیه 16

سوره مبارکه ذاریات آیه 51

سوره انعام آیه 98

انواع دعوت

دعوت زبانى:

برخی از دعوت‎ها، زبانی و صریح می‎باشد که در قرآن کریم نیز آیاتی با لفظ «قل» یعنى بگو، آغاز

می شود. ما نیز باید در برخی موارد به وسیله زبان دعوت کنیم.

دعوت عملى:

گاهی نباید از زبان و صراحت استفاده کنیم بلکه باید از طریق عمل و رفتار خود، برخی موارد را متذکر شویم. قرآن می‎فرماید: «و ثیابک فطهّر»(1)؛ لباس خود را تطهیر کن (تا دیگران نیز با دیدن شما، لباس‎های خود را تطهیر کنند).

دعوت مستقیم:

گاهی باید دعوت به صورت مستقیم باشد. قرآن می‎فرماید: «أقیموا الصّلوة» (2)؛ به طور مستقیم به مردم بگو: نماز به پا دارید.

دعوت غیرمستقیم:

گاهی دعوت غیر مستقیم است که در قرآن نیز با بیان داستان‎هایی، مواردی به صورت غیرمستقیم به ما تذکر داده شده است. مثلاً وقتى قرآن مى‏گوید: برادران حسود، یوسف را به بهانه بازى بردند و او را در چاه انداختند، دعوتی که امکان دارد توسط شیطان صورت بگیرد!

دعوت جمعى:

گاهی باید مطلبی را به صورت دسته جمعی متذکر شد نه فردی. قرآن می‎فرماید: «و کان رَسولاً نَبیّاً»(3)؛ پیامبران، مأمور به دعوتِ عموم مردم بودند.

دعوت خصوصى:

گاهی هم دعوت باید خصوصی و شخصی باشد. قرآن در این باره می‎فرماید:  «و کان یَأمر أهله بِالصّلوة»(4)؛ پیامبر موظّف است خانواده خود را به نماز دعوت کند.

دعوت همسر و فرزند:

گاهی دعوت را باید از خانواده و نزدیکان خود آغاز کنیم. خدای متعال می‎فرماید: «قل لازواجک و بَناتک»(5)؛ اى پیامبر! به همسران و دخترانت بگو ... .

دعوت فامیل:

گاهی دعوت فراتر می‎رود و باید به فامیل و اقوام نیز کشیده شود. مثل این که خداوند می‎فرماید: «و أنذر عَشیرتک الاقربین»(6)؛ بستگان نزدیک‏تر را هشدار ده.

دعوت هموطنان:

بعضی اوقات پس از دعوت خانواده و اقوام باید پا را فراتر نهیم و هم‎میهنان را دعوت به نیکی کنیم. مثل این که خداوند به پیامبر فرمان داد: «لِتُنذر اُمّ القُرى‏ و مَن حَولها»(7)؛ مردم مکه و اطراف آن را هشدار ده.

دعوت جامعه بشریّت:

و گاهی نیز مسئولیت خیلی سنگین می‎شود و دعوت، حکم جهانی پیدا می‎کند: «اِنّى رسول الله الیکم جَمیعاً»(8)؛ من به سوى همه شما فرستاده شده‏ام.

آرى، غوّاصى که به دنبال لؤلؤ و مرجان است و صیّادى که به دنبال صید ماهى است، نباید تلاش خود را به یک گوشه دریا و به یک ماهى و لؤلؤ متمرکز کند.

افرادى که به دنبال به دست آوردن سود بیشترى هستند، عمر خود را در داد و ستد یک کالا تلف نمى‏کنند.